• Aktualności
  • Opis projektu
  • Opisy gatunków
  • Galeria
  • Edukacja
  • Plan KBG
  • Lokalizacja
  • Kontakt
  • About the project
  • Species description

Biedrzeniec mniejszy skalny Pimpinella saxifraga ssp. rupestris
Biedrzeniec skalny to endemiczny podgatunek biedrzeńca mniejszego. Spotykany jest tylko w Karkonoszach, a dokładnie na Żyle Bazaltowej w Małym Śnieżnym Kotle. Występuje tutaj jako składnik zbiorowisk naskalnych, piargowych i wysokogórskich muraw. Obecnie jego populacja liczy ok. 200 osobników, jest krytycznie zagrożony wyginięciem. W ramach programu reintrodukcji podejmowane będą prace w celu przywrócenia tego rzadkiego gatunku na historyczne stanowisko w Kotle Małego Stawu.



Biedrzeniec mniejszy skalny w Małym Śnieżnym Kotle, fot. M. Malicki


Czosnek siatkowaty Allium victorialis
Dawniej czosnek siatkowaty posiadał w Karkonoszach wiele stanowisk (Kocioł Łomniczki, Kocioł Małego Stawu, Czarny Kocioł, Śnieżne Kotły i okolice Szrenicy). Do dziś zachował się już jedynie w Śnieżnych Kotłach i Kotle Małego Stawu, gdzie w traworoślach lub zaroślach kosodrzewiny występuje w sumie ok. 300 osobników. Z tego względu w Karkonoszach jest gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem. Za przyczynę spadku jego liczebności uważa się silne zanieczyszczenie środowiska w latach ‘70 i ‘80 XX w.



Czosnek siatkowaty w Małym Śnieżnym Kotle, fot. L. Przewoźnik


Czosnek syberyjski Allium sibiricum

Roślina ta w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin posiada status gatunku narażonego na wyginięcie. W naszym kraju występuje tylko w Karkonoszach i Masywie Pilska. W  paśmie Karkonoszy czosnek syberyjski można spotkać w zbiorowiskach źródliskowych i traworoślach w piętrze subalpejskim. Jego karkonoska populacja liczy kilka tysięcy osobników, a najbogatsze stanowisko znajduje się w Kotle Łomniczki.

 


Czosnek syberyjski, fot. M. Malicki


Dzwonek karkonoski Campanula bohemica ssp.bohemica

Jest to karkonoski endemit - występuje wyłącznie w Karkonoszach. Można go tu zaobserwować na górskich halach (Hala Szrenicka, Pod Łabskim Szczytem, Złotówka, Polana), na przełęczach i w kotłach polodowcowych. W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin posiada status gatunku zagrożonego wyginięciem. Jego populacja szacowana jest na kilkaset osobników, jednak liczebność dzwonka karkonoskiego spada z powodu zaprzestania tradycyjnej gospodarki kośno-pastwiskowej. W Żywym Banku Genów rośnie 10 osobników tego gatunku.



Dzwonek karkonoski, fot. M. Malicki


Gęsiówka alpejska Arabis alpina
Gatunek ten w Polsce znany jest także z Tatr, Babiej Góry, Beskidu Żywieckiego i Pienin. W Karkonoszach posiada tylko jedno stanowisko na Żyle Bazaltowej w Małym Śnieżnym Kotle. W ocienionym miejscu, na skalnej zwietrzelinie rośnie tu ok. 35 osobników. W XIX w. gęsiówka alpejska była gatunkiem bardziej powszechnym, jednak podobnie jak skalnica śnieżna, została wytępiona na skutek intensywnego zbioru materiału zielnikowego. W ramach projektu, w Żywym Banku Genów wyhodowano dotychczas 30 osobników tej rośliny.



Gęsiówka alpejska w Żywym Banku Genów, fot. K. Dworzycki


Goryczuszka polna Gentianella campestris
W Polsce goryczuszka polna występuje jedynie w Sudetach, na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim. Osiąga w naszym kraju północno-wschodnią granicę zasięgu. W Karkonoszach znane jest tylko jedno stanowisko goryczuszki polnej - Żyła Bazaltowa w Małym Śnieżnym Kotle. Na słonecznej, bogatej florystycznie murawie rośnie tu ok. 200 osobników. Ze względu na izolowane stanowisko gatunek został uznany za krytycznie zagrożony w polskich Karkonoszach.



Goryczuszka polna w Małym Śnieżnym Kotle, fot. L. Przewoźnik


Kuklik górski Geum montanum
Gatunek w Polsce znany z Karpat i Sudetów. W Karkonoszach występuje w Małym Śnieżnym Kotle, Kotle Łomniczki i Kotle Małego Stawu (najliczniejsza populacja liczy ok. 100 osobników), dlatego też został uznany za takson zagrożony. Preferuje wilgotne siedliska w ziołoroślach i zaroślach wierzby lapońskiej.



Kuklik górski, fot. L. Przewoźnik


Malina moroszka Rubus chamaemorus
Gatunek ten posiada w Karkonoszach dwa stanowiska - na torfowisku Úpa na Równi pod Śnieżką oraz na torfowisku pod Sokolnikiem. W sumie karkonoską populację tej reliktowej rośliny oszacowano na ok. 2000 osobników. Malina moroszka w Karkonoszach osiąga swoją południowo-zachodnią granicę zasięgu, posiada status gatunku zagrożonego wyginięciem. W Polsce występuje też na torfowiskach w północnej i północno-wschodniej części kraju.



Malina moroszka na torfowisku pod Sokolnikiem, fot. L. Przewoźnik


Porzeczka skalna Ribes petraeum

Porzeczka skalna to niewysoki krzew (dorasta do 1-2 m) z rodziny agrestowatych. W Karkonoszach jest składnikiem endemicznych (czyli nie spotykanych w innym miejscu) zarośli krzewów i niskich drzew liściastych, które możemy zaobserwować w piętrze subalpejskim, a dokładnie w kotłach polodowcowych - Kotle Małego Stawu czy Kotle Łomniczki. Porzeczka skalna rośnie tam w towarzystwie jarzębiny górskiej, brzozy karpackiej, czeremchy skalnej, wierzby śląskiej i wiciokrzewu czarnego. Posiada także odizolowane stanowisko nad Śnieżnymi Kotłami.

Krzew ten osiąga w Polsce północną granicę swojego zasięgu, poza Sudetami występuje też w Beskidach, Gorcach, Tatrach i Bieszczadach. Lubi miejsca wilgotne, np. doliny potoków lub okresowych cieków.

W Karkonoskim Parku Narodowym porzeczka skalna jest gatunkiem zagrożonym ze względu na bardzo małą ilość stanowisk (10). Z tego właśnie powodu została zabezpieczona w  Żywym Banku Genów.



Porzeczka skalna nad Śnieżnymi Kotłami, fot. M. Malicki


Przetacznik alpejski Veronica alpina
Gatunek ten w Polsce występuje w Karpatach Zachodnich i Karkonoszach. W XIX w. obserwowany był w okolicach Małego Stawu, Polany oraz w Śnieżnych Kotłach. Dziś potwierdzone jest jedynie stanowisko przetacznika alpejskiego w Wielkim Śnieżnym Kotle, liczące ok. 20 osobników. Jego siedliskiem są rejony wyleżysk śnieżnych i źródlisk. Gatunek uznany za krytycznie zagrożony w polskiej części Karkonoszy.



Przetacznik alpejski w Wielkim Śnieżnym Kotle, fot. M. Malicki


Rozrzutka alpejska Woodsia alpina
Krytycznie zagrożona wyginięciem drobna naskalna paproć. W Karkonoszach posiada jedno stanowisko na Żyle Bazaltowej w Małym Śnieżnym Kotle - rośnie tu jedynie kilka osobników. Dawniej obserwowana była również w Kotle Łomniczki. W Polsce znana jest także druga szczątkowa populacja tej rośliny w Tatrach. Prace nad reintrodukcją rozrzutki alpejskiej rozpoczęto w 2003 roku, dziś jest już zabezpieczona w Żywym Banku Genów (80 osobników), ale nie podejmowano jeszcze prób wprowadzania jej na naturalne stanowiska.



 Rozrzutka alpejska w Małym Śnieżnym Kotle, fot. L. Przewoźnik


Wierzba zielna Salix herbacea
Ta drobna krzewinka poza Karkonoszami występuje też w Tatrach i na Babiej Górze, jednak u nas, ze względu na małą liczbę stanowisk (dwie populacje zajmujące 1-2,5 m2 w rejonie Małego Śnieżnego Kotła oraz 2 kępki na grupie skalnej w Zachodnich Karkonoszach), jest gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem. Preferuje wysokogórskie murawy, borówczyska bądź szczeliny skalne. Gatunek ten został już zabezpieczony w Żywym Banku Genów, dziś znajduje się tu ok. 70 osobników, zajmujących ok. 4,5 m powierzchni.



Wierzba zielna w szczelinie skalnej, fot. L. Przewoźnik


Skalnica śnieżna Saxifraga nivalis
Jest to gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. Skalnica śnieżna to pamiątka po epoce lodowej, czyli relikt glacjalny. W Polsce występuje jedynie w Karkonoszach - posiada tutaj swoje najdalej wysunięte na południe stanowisko w Europie. Miejsce, w którym rośnie, to tzw. Żyła Bazaltowa w Małym Śnieżnym Kotle. Preferuje zacienione półki i szczeliny w pionowej skale bazaltowej. W XIX w. liczebność skalnicy była znacznie większa, jednak zbiór okazów do kolekcji zielnikowych doprowadził do wyniszczenia 90% populacji. Obecnie występuje tam kilkanaście naturalnych osobników oraz sadzonki i siewki z nasion pochodzących z Żywego Banku Genów. Prace nad reintrodukcją skalnicy śnieżnej rozpoczęto już w 2003 r. Do dziś w banku genów w Jagniątkowie udało się wyhodować ok. 10000 osobników tego rzadkiego gatunku.



Skalnica śnieżna w Żywym Banku Genów, fot. D. Kuś


Sosna drzewokosa (błotna) Pinus x rhaetica

Jest to mieszaniec kosodrzewiny Pinus mugo i sosny zwyczajnej Pinus sylvestris. W Polsce występuje przede wszystkim w górach: Karkonoszach, Górach Izerskich, Stołowych i Bystrzyckich oraz w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej i Tatrach, a jedyne stanowisko na niżu znajduje się w Borach Dolnośląskich. Rośnie na torfowiskach wysokich, a także wśród skał. W Karkonoskim Parku Narodowym sosna drzewokosa posiada tylko jedno stanowisko w obrębie grupy skalnej we Wschodnich Karkonoszach. Uznana za takson narażony na wyginięcie.

 
©2010 Żywy Bank Genów Jagniątków Projekt i wykonanie:Connect